شمارشگر

در صنعت برق و در قسمت‌هایی از این صنعت که برای شمارش تعدادی از اجسام و عملیات نیاز به انجام مکرر شمارش در طول پروسه هست ، نیازمند وجود دستگاه‌هایی هستیم که این عملیات را به صورت اتوماتیک و مکانیزه انجام دهد . برای مثال در واحدهای تولیدی تعداد محصولات تولید شده یا تعداد عملیات خاصی که در یک مدار تکرار می‌شود نیازمند شمارش و ثبت و یا انجام عملیات دیگر بر اساس شمارش‌های انجام شده می‌باشد . شمارنده‌ها که به شمارشگر و کانتر (Counter) هم معروف هستند عمل ساده شمارش را برای دفعات متعدد می‌توانند انجام دهند . بسته به نوع سیستم و نیازی که به شمارش اجسام یا عملیات مدار داریم اتصال شمارنده‌ها به انواع سوئیچ‌ها یا سنسورها انجام می‌شود .

در واقع برای انجام شمارش ، شمارنده‌ها نیاز به برقراری ارتباط با سنسور یا میکروسوئیچ و لیمیت‌سوئیچ یا سایر سوئیچ‌ها هستند که سیگنال قطع و وصل یا سنس را برای شمارش به شمارنده ارسال کند . هدف اصلی از به کارگیری شمارنده‌ها ایجاد سرعت و دقت در انجام عملیات در خطوط تولید یا هر واحد صنعتی است که برای کارکرد دقیق و اصولی سیستم پیش‌بینی می‌شوند . اکثر کاربرد این وسیله‌ها در سیستم‌های اتوماسیون صنعتی بوده و از بزرگترین‌ گام‌ها در جهت اتوماسیون می‌باشد .

بسته به سطح واحد صنعتی و سطح اهداف این واحدها در استفاده از کانترها ، از گونه‌های مختلف این وسیله‌ها می‌توان استفاده کرد . با توجه به پیچیدگی عملیات در یک مدار و تعداد فرمان‌های مختلف که ممکن است در بعضی از مدارها شمارش نیز مرتبط با انجام عملیات جدید باشد از مدل‌های کانتر با امکانات بیشتر استفاده شود . برخی از شمارنده‌ها تنها برای هدف شمارش و ثبت تعداد شمارش شده طراحی و ساخته می‌شوند (Total Counters) . این نوع شمارنده‌ها بدون هیچ گونه خروجی فرمانی هستند و قابلیت قطع یا وصل بخشی از مدار فرمان را ندارند . در مدارهایی که شمارش اجسام یا شمارش عملیات انجام شده ارتباطی با کارکرد بخشهای دیگر مدار ندارد از این شمارنده‌ها استفاده می‌شود . به عنوان مثال در یک خط تولید برای شمارش تعداد تولید روزانه یک محصول تنها نیاز به ثبت تعداد شمرده شده داریم . برای این منظور از این گونه شمارنده‌ها استفاده خواهیم کرد .

بیشتر شمارنده‌ها دارای قابلیت وصل به انواع خروجی‌ها مانند کنتاکتورها ، نشانگرهای هشدار ، چراغ‌های سیگنال و … را دارند . به عبارتی دیگر این شمارنده‌ها دارای کنتاکت‌های باز و بسته ای هستند که برای صدور فرمان به انواع خروجی‌ها استفاده می‌شوند . وقتی در یک پروسه و سیستم شمارش اجسام و عملیات مختلف پیش نیاز و پایه انجام عملیات جدید هستند وجود این نوع کانترها الزامی می‌شود . این امکانات در شمارنده‌ها برای انجام خودکار عملیات بعد از شمارش در نظر گرفته شده است . به عنوان یک مثال ساده می‌توان باز به یک خط تولید اشاره کرد . در نظر بگیرید که در یک خط تولید شامپو که قرار است در هر قوطی 6 عدد شامپو قرار بگیرد ، با حرکت نوار نقاله و عبور شامپو از مقابل سنسور انتهای مسیر ، شامپوها در انتهای مسیر وارد قوطی مخصوص خود می‌‌شوند . با رسیدن تعداد شمارش به عدد 6 در کانتر ، فرمان حرکت به جک انتهای مسیر صادر شده و قوطی پر شده به سمت دیگری حرکت داده می‌شود و قوطی خالی جای آن قرار می‌گیرد و کانتر ریست می‌شود . حرکت جک به فرمان کانتر انجام می‌شود .

به عنوان مثالی دیگر در یک پارکینگ هوشمند دو طرفه که ظرفیت 20 خودرو را دارد با ورود هر خودرو و عملکرد سنسور ، یک پالس به شمارنده ارسال می‌شود . با رسیدن شمارش به عدد 20 ورودی پارکینگ بسته شده و اجازه ورود به خودروها داده نمی‌شود تا اینکه از سمت خروجی خودرویی خارج شده و با عملکرد سنسور خروجی به تعداد خودروهای خارج شده از تعداد شمارش‌های کانتر کم شده و درب ورودی باز می‌گردد . شمارنده‌ها کاربرد و عملکردهای فراوانی را می‌توانند در مدار مدیریت و کنترل نمایند . این وسیله‌ها معمولا دارای قابلیت تنظیم تعداد شمارش بوده و قابل بازگشت به حالت اول یا ریست نیز هستند (Preset Counters) . حتی می‌توان بدون ریست شدن همانند مثال پارکینگ از آنها استفاده کرد .

شمارنده‌ها دارای انواع دیجیتال و آنالوگ هستند که از نظر امکانات و دقت با هم تفاوت‌هایی دارند . در شمارنده‌های دیجیتال سرعت عمل و دقت در شمارش بسیار بالا می‌باشد به طوری که در خطوط تولید و یا دستگاه‌هایی که با سرعت زیادی حرکت می‌کنند و سرعت در شمارش نیز بالا می‌رود بسیار مناسب می‌باشند . همچنین این نوع شمارنده‌ها اغلب دارای حافظه برای ثبت اعداد شمارش هستند که برای فرامین بعدی ، بازرسی و یا ادامه شمارش در صورت قطع و وصل برق تغذیه مدار به کار گرفته می‌شوند .