نورسنج

هر محیط و فضایی ، بسته به کاربری و نوع استفاده از آن دارای حساسیت‌های متفاوتی نسبت به سایر محیط‌ها از نظر شدت نور و سایر پارامترهای سمعی و بصری است .

شدت نور در هر فضایی بسته به کاربری آن فضا و میزان استفاده از آن و همچنین میزان لزوم دید کافی ، جلوگیری از آسیب‌های احتمالی به چشم و … می‌تواند مقدار مختلفی داشته باشد .

دست یابی به شدت نور مناسب در یک فضا با استفاده از وسایل تامین نور مناسب مانند : چراغ‌های دارای طیف رنگی متناسب با فضا و بینایی افراد و تعداد و نحوه آرایش آنها و همچنین دستگاههای تنظیم شدت روشنایی مانند دیمرها و … امکان پذیر است . اما همان گونه که اشاره شد ، هر فضایی بنا بر نیاز خود شدت نور مناسبی را می‌طلبد . شدت نور در محیط و فضاهای مختلف با واحد لوکس یا لومن بر متر مربع یا سایر واحدهای روشنایی سنجیده می‌شود .

برای سنجش شدت روشنایی یک محیط یا یک چراغ از وسیله ای به نام نورسنج یا لوکس متر (Lux Meter) استفاده می‌شود .

نورسنج‌ها برای سنجش روشنایی در محیط‌هایی که حساسیت زیادی نسبت به شدت نور وجود دارد استفاده می‌شوند . در تجهیزاتی خاص مانند : دوربین‌های عکاسی و فیلمبرداری نیز مدل‌هایی از نورسنج‌ها به کار گرفته می‌شود که برای تنظیم خودکار روشنایی عکس و فیلم بسیار اهمیت دارد . یا در اتاق‌های عکاسی وجود نورسنج‌ها برای تنظیم نور یکی از الزامات می‌باشد .

علاوه بر آن در صنایع مختلفی از قبیل صنایع غذایی ، صنایع پزشکی ، اتاق عمل ، پتروشیمی ، رنگ سازی و بسیاری از صنایع دیگر از نورسنج‌ها به عنوان یک وسیله ضروری برای تنظیم نور پیش از انجام هر عملیاتی استفاده می‌شود .

نورسنج‌ها دارای سنسورهای نوری جهت دریافت نور و تبدیل آن به داده‌های دیجیتال و محاسبه شدت آن هستند . سنسورها یا ردیاب‌های نور عمود بر منبع نور و در فاصله ای نسبتا دور قرار می‌گیرند تا نور را به صورت بهینه و در بهترین شرایط دریافت نمایند . بازخوانی نور با ابزارهای آنالوگ (عقربه ای) یا دیجیتال (نمایشگرهای LCD و LED) نشان داده می‌شوند .

این دستگاه شدت نور را همان طور که در چشم انسان قابل تشخیص است اندازه گیری می‌کند و ارتباطی با مقدار عینی یا واقعی نور تابیده شده یا منعکس شده از منبع نور ندارد . طیف مرئی دارای طول موج‌های متفاوتی در چشم انسان است و با حساسیت‌های متفاوت در چشم انسان ظاهر می‌شود و نورسنج با در نظر گرفتن این مورد شدت نور را اندازه گیری می‌کند . شدت نور اندازه گیری شده در نمایشگر نورسنج‌ها با واحد لوکس نمایش داده می‌شود .

هدف اصلی از تنظیم شدت روشنایی محیط و استفاده از نورسنج ، جلوگیری از آسیب‌های بینایی است که در اثر زیاد یا کم بودن شدت روشنایی به وجود می‌آیند و به صورت خستگی عضلانی ، ضعف بینایی و سایر علایم در چشم ظاهر می‌شوند .

نورسنج‌ها دارای انواع آنالوگ و دیجیتال هستند و همان طور که اشاره شد ، نمایشگرهای آنها و همچنین سیستم تبدیل نور دریافتی به سیگنالهای قابل نمایش با یکدیگر متفاوت است . نوع دیجیتالی نورسنج‌ها دقیق تر بوده و دارای طول عمر بیشتر هستند . علاوه بر این ، نورسنج‌های دیجیتال معمولا دارای حافظه داخلی برای ثبت و ذخیره مقادیر شدت نور اندازه گیری شده قبلی نیز هستند که برای تعیین و تنظیم شدت نور محل مورد نظر در دفعات بعدی مناسب و کاربردی است .

نورسنج‌ها قادر به تشخیص شدت روشنایی در گستره های بالایی نیز هستند که حتی با چشم انسان تطابق و تناسب ندارد . چشم انسان قابلیت تشخیص و واکنش به شدت روشنایی بین یک دهم لوکس تا یکصدهزار لوکس را دارد که برخی از نورسنج‌ها امکان اندازه گیری شدت نور در مقادیر خیلی پایین یا خیلی بالا تا 400 هزار لوکس را نیز فراهم می‌کنند .

دستگاه‌های نورسنج علاوه بر موارد گفته شده معمولا دارای قابلیت اتصال به کامپیوترها و برنامه‌های طراحی و … را هم دارند . بسیاری از این دستگاه‌ها امکان تنظیم در رنج‌های مختلف را داشته و قادرند مقدار حداقل و حداکثر و میانگین شدت نورهای اندازه گیری شده را جهت تسهیل در تنظیم نور در مقدار بهینه ثبت و ذخیره کنند .