اهم متر

اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی در صنعت برق یکی از عمل‌های اصلی برای تعیین سلامت مدار یا تجهیزات آن است . مقاومت الکتریکی یکی از کمیت‌هایی است که همواره برای انواع تست‌ها در مدارها مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد . برای اندازه‌گیری مقاومت در مدارهای الکتریکی و الکترونیکی از دستگاه‌هایی به نام اهم‌متر استفاده می‌شود . اهم‌ مترها وسیله‌ای هستند که مقدار مقاومت الکتریکی قطعات الکترونیکی یا اتصالات در مدارهای الکتریکی را اندازه‌گیری کرده و نمایش می‌دهد . از اهم مترها علاوه بر اندازه‌گیری مقدار مقاومت در مدارها ، برای تست سالم بودن اتصالات مانند تست قطعی سیم‌ها ، تست اتصال کوتاه در مدار و … استفاده می‌شود . در صنعت تعمیرات لوازم و مدارات الکتریکی و الکترونیکی مانند تعمیرات موبایل ، لوازم برقی و … برای تست سلامت قطعات الکترونیکی نیز به کار گرفته می‌شوند .

از نظر ساختار و مکانیزم عملکرد ، اهم مترها دارای دو نوع دیجیتال و آنالوگ هستند .

مدل‌های آنالوگ امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند . تفاوت اساسی مدل‌های آنالوگ و دیجیتال در مکانیزم عملکرد ،  دقت اندازه‌گیری و نحوه نمایش مقدار اندازه‌گیری شده است . اهم مترهای آنالوگ دارای مکانیزم فنری و نمایش عقربه‌ای هستند که با توجه به حالت مکانیکی که دارند از دقت کمتری برخوردار هستند . از این نوع اهم مترها معمولا در شرایطی استفاده می‌شود که دقت اندازه گیری چندان مهم نباشد و مقدار حدودی برای تعیین یا تخمین مقاومت کافی باشد . نمایشگر این نوع اهم مترها به شکل صفحه‌ای درجه بندی شده است که این درجه‌بندی‌ها طبق استاندارد و آزمایش‌های دقیق تعیین می‌شود . این نوع اهم‌مترها معمولا دارای پیچ تنظیم صفر هستند که پس از هربار اندازه‌گیری مقاومت باید برای تنظیم عقربه در روی حالت اولیه انجام گردد .

رنج‌های مقاومت قابل اندازه گیری در این اهم مترها معمولا تا چند کیلو اهم متغیر است . اکثر این اهم مترها قابلیت اندازه‌گیری کمیت‌های مختلف مانند ولتاژ و جریان را نیز دارند . از این رو به آن‌ها مولتی متر نیز گفته می‌شود . اما اهم مترهای دیجیتال که امروزه تقریبا تمامی صنایع و کاربری‌ها از آن استفاده می‌کنند از نظر کیفی و ساختاری بسیار متفاوت‌تر از نوع آنالوگ هستند . تفاوت از نظر ساختار درونی که کاملا الکترونیکی است و دارای مدار داخلی برای اندازه گیری مقاومت است . علاوه بر این مکانیزم عملکرد و نمایشگر این نوع اهم مترها نیز دیجیتالی و بسیار دقیق‌تر می‌باشد .

اهم مترها معمولا به صورت موازی در مدار قرار می‌گیرند و برای تعیین مقدار دقیق مقاومت یک عنصر بهتر است که یک سر آن از مدار جدا شود تا المان‌های موازی دیگر حذف گردند که تاثیری بر روی مقدار مقاومت نداشته باشد .

اهم مترها از نظر کاربرد نیز به چند دسته تقسیم می‌شوند . با توجه به نیاز و مقادیر مختلف کمیت‌های الکتریکی در یک مدار ، وسایل اندازه‌گیری آن‌ها نیز متفاوت می‌شود .

اهم مترهای سری ، شنت و چند دامنه یا مولتی رنج انواع مختلفی از اهم مترها هستند که هر کدام برای کاربردهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند . اهم مترهای سری همان گونه که از نامشان مشخص است برای اندازه گیری مقاومت الکتریکی یه عنصر یا مقاومت به صورت سری با آن بسته می‌شوند . این نوع مقاومت‌ها دارای ساختار درونی و مدار الکتریکی متشکل از مقاومت‌ها و باتری است که به صورت سری به یکدیگر متصل هستند . این ساختار باعث می‌شود این نوع اهم متر برای اندازه گیری مقاومت‌های بالا مناسب باشد . اهم مترهای شنت برای اندازه گیری مقاومت‌های پایین مورد استفاده قرار می‌گیرند . این نوع اهم مترها موازی با مقاومت یا المان مورد نظر بسته می‌شوند . مدار داخلی این اهم مترها از یک مقاومت قابل تنظیم و باتری با شکل مداری خاص تشکیل شده است . پرکاربردترین نوع اهم مترها ، اهم مترهای مولتی رنج یا چند دامنه هستند که نمونه های بارز آن را در مولتی مترها یا اهم مترهای امروزی مشاهده می‌کنیم . این نوع اهم مترها دارای چندین مقاومت درونی قابل تنظیم برای اندازه گیری انوع مقاومت‌ها در رنج‌های مختلف هستند و به صورت موازی در مدار قرار می‌گیرند .

معمولا اهم مترها به صورت مولتی متر مورد استفاده قرار می‌گیرند تا پاسخگویی مناسب را به انواع نیازهای اندازه‌گیری کمیت‌های مختلف الکتریکی را داشته باشند . کمیت‌هایی نظیر جریان‌های مستقیم و متناوب، ولتاژهای مستقیم و متناوب ، مقاومت ، ظرفیت خازن ، دیودها و … مواردی هستند که بسته به نوع نیاز در برخی از مولتی مترها پیش بینی شده اند .

اما برخی مدل‌های اهم مترها نیز تنها برای اندازه گیری مقاومت‌ها با رنج‌ها و تنظیمات مختلف استفاده می‌شوند .